Te Hokinga Mai o Te Rua Tekau mā Waru

Ka whakatairangatia ngā whaikōrero, ngā waiata, ngā haka hoki ki te Ope Taua 28 (Māori) i tā rātou hokinga mai ki Pōneke i te tau 1946.

Hei hononga ki ngā reo o uki, kua whakaritea e Ngā Taonga Kōrero tētahi whakaaturanga. I te marama o Hanuere 1946, i tau ai ngā rekereke o Te Rua Tekau mā Waru ki runga o Pōneke. Ko tā te whakaaturanga nei a Te Hokinga Mai o Te Rua Tekau mā Waru, he whakaatu i ngā kōrero, waiata me ngā haka ki ngā hōia. Ka mutu, he kaupapa whakahirahira, i kaha tautokotia e ngā rōpu ārahi o te motu hei pōwhiri i ngā hōia mōrehu e 800.

Video clip used with permission from Archives New Zealand.

I te Rāapa te 23 o Hānuere 1946, ka tōia mai te Dominion Monarch ki runga o Te Whanganui-a-Tara me ngā mōrehu o Te Rua Tekau mā Waru.

Tōna 3,600 ngā hōia tūao, i haere ki tāwāhi pakanga ai i Te Rua Tekau mā Waru. Me te aha, tata ki te 800 o ngā hōia i hoki ora mai ki ō rātou whānau, hapū, iwi hoki. E 649 o ngā hōia i mate ki te pae o Tū, ki te pae o riri. Hei āpiti, tōna 250 o ngā hoia e noho tonu ana ki ngā hōhipera me ngā whare herehere anō hoki i tāwāhi. Hei tā Rūtene-Tianara Bernard Freyberg:

“… no infantry battalion had a more distinguished record, or saw more fighting, or, alas, had such heavy casualties as the Māori Battalion”.

I tautokohia e ngā rōpū ārahi o te motu te whakaaro kia whakahokia kotahitia mai te katoa o ngā hōia, hei whakanui i ngā mahi a ngā hōia mā te iwi katoa, Māori mai, Pākehā mai.

Pupū ake ana te koa me te hari ki uta, ki tai i te ekenga mai o te waka ki runga o Pōneke. Kāti, nā te ihi o Tangaroa te taunga o te waka i whakaroa, i takaroa hoki te pōwhiri.

Ko tā ngā hōia, he hīkoi kotahi ki te Whare Pāremata, engari auare ake. Ko te manako ia, ka tīmata te hīkoi mai i te Wāpū o Pipitea ka ahu ki te Wāpū o Aotea. Heoi anō, nā ngā āhuatanga o te wā ka rerekē ngā whakaritenga. E tatari mai ana ngā rangatira o mua o Te Rua Tekau mā Waru, ngā mema pāremata me te pirimia o te wā, a Walter Nash hei whakatau i Ngā Tamatoa o Tūmatauenga.

I noho a Wiremu Parker hei kaipāpāho mō te reo irirangi, ka waiho iho a Kingi Tahiwi hei kaikawe kōrero, nāna ngā nekehanga o te rā i ārahi. Ka mutu, ko te nuinga o ngā kaikōrero, he kaumātua i whānau i te rautau 1800.

Kawa ora from Toroa Ngatauerua

Whai muri iho i te pōwhiri i Pōneke, ka eke tereina ngā hōia ka hoki ki ō rātou whenua, ki Kaikohe mā Tāmaki, Ngāruawāhia me Kirikiriroa, ki Ngāmotu mā Whanganui i te uru, ki Tūranga mā Ahuriri i te rāwhiti. I whakatauhia anō rātou ki ō rātou ake kāinga.

I tae Te Ratonga Hopu Oro o te Kōmihana Pāpāho o Aotearoa ki aua hui i Pōneke (te Wāpū o Aotea), Ngāruawāhia (Tūrangawaewae Marae) me Kaikohe anō hoki (Te Kotahitanga Marae). Koia nei ngā taonga e whakanuia ana ki tēnei whakaaturanga.

Ehara i te mea, e mōhio ana mātou ki ngā kaumātua katoa i ēnei rikoata. Ko te manako nui, ka tukuna mai e ngā whānau, e ngā uri rānei o ēnei kaumātua ngā ingoa me ngā kōrero e pā ana ki a rātou. Nō reira, mēnā he kōrero āu mō ngā kaumātua, tēnā tukuna mai.

I whāia e te National Film Unit te tereina ki te raki ki Ngāruawāhia rā anō. Kei te Weekly Review 232: Māori Battalion Returns ngā whakaahua o ngā pōwhiri i kapohia i Pōneke me Tūrangawaewae. I whakaaehia ēnei kiriata e Te Rua Mahara o te Kāwanatanga. Kāore i hopukina ngā hui i te uru, i te rāwhiti rānei. Mehemea kei a koe he hopunga, he kiriata, whakaahua rānei o aua hui, tēnā whakapā mai ki...

Mō ētahi atu kōrero mō Te Rau Tekau mā Waru, tirohia: https://28maoribattalion.org.nz/

Mō ētahi atu kōroero mō Te Pūtaketanga o Ngā Taonga Kōrero

He mea whakanui i Te Rua Tekau mā Waru mā te reo Māori, hei hāpai tonu i te mana o ngā hōia kua riro. He mea tautoko hoki nā Te Taura Whiri i te Reo Māori.

Te Taura Whiri i te Reo Maori logo