Whakaahua matua: He kapomata o te mahere whenua Te Ika-a-Māui map, the Land and its People. I tīkina ake i te pae tukutuku o Toitū Te Whenua Land Information New Zealand, i te tau 2025.
Mai i Manawatū me Horowhenua, whakawhiti atu ki Wairarapa, ā, toro atu ki te Tauiho o te Waka-a-Māui, ki Wairau, koinei te rohe o Rangitāne.
He rohe nui te rohe o Rangitāne. Nā te tata ki ngā iwi e hia, ka kite ate rerekētanga me te whānuitanga o te reo o Rangitāne. Nō reira ka rerekē te reo o tēnā pito, o tēnā pito, i te nui tonu o te rohe nei.
Koinei te reo o Rangitāne.
Wiremu Kingi Te Awe Awe (Billy Larkins): Ngā tūtohu whenua
John Cleland Photo Studio Ltd. (1970). Wiremu Kingi Te Awe Awe, [Whakaahua]. 2008P_Tw1-10_TWH_1908, Manawatū Heritage
Iwi: Rangitāne, Ngāti Raukawa
He rangatira, he ariki a Wiremu Kingi Te Aweawe o ōna iwi o Rangitāne, o Ngāti Mutuahi me Ngāti Pakapaka i te rohe o Manawatū. Ko ia hei māngai i roto i ngā tini kaupapa nui whakaharahara a ngā iwi. I karangahia anō ia ko Billy Larkins. I mōhiotia whānuitia ia hei ringapuoro, hei upoko hoki i ngā pēne kanikani o te wā. Nāna te tini me te mano i whakamanuhiri i te whakatuwheratanga o te wharenui, o Aotea Tua-Toru, i te tau 1967. I reira te Pirimia o Aotearoa o taua wā, arā ko Keith Holyoake.
Ngā ingoa o mua
Ka whakamārama a Billy Larkins i te ingoa Rangitāne hei ingoa poto mō Tānenui-a-Rangi. Ka kōrero ia mō te pārae kei te pokapū o te tāone o Te Papaioea e kīia nei ko Te Marae o Hine. I ngā rā o mua koinei te kāinga o Rākaumauī heke iho ki a Te Peeti Te Aweawe.
Ko Te Hika-a-Pāpāuma, nō roto o Te Wairarapa, tētahi ingoa kua āhua ngaro i te wā i uiuia ai tēnei koroua.
He wāhi whai tikanga
Ko te ingoa Māori mō Fitzherbert Avenue ko Te Hokowhitu-a-Tū. Ko tā te Pākehā whakahua ko ‘Hor-core-wheat’. Mai i reira ki Te Āpiti (Manawatū Gorge), ki ngā whaitua o Tāmaki-nui-a-Rua, o Tahoraiti, me Tanewaka – koinei ngā wāhi i noho ai a Ngāti Hineaute me Ngāti Hāmua.
Whakarongo ki te katoa o te taonga ki konei
Tohutoro: 43795
Tau: 1967
Whakamihi: RNZ; Larkins, Billy
Ngā kupu me ngā kīanga ka rangona i ngā kaponga orooro:
● ingoa ake
● kohatu
● patupaiarehe
● pārae
● he ahakoa
● taha katau
● ‘Hor-core-wheat’
● e mōhiotia ana i mua
Kupu mino
● Te Koea
● Tanewaka
● tiriti
● Pāmutana