1980s & 1990s

Image of Wiremu Kerekere with old recording equipment.

Wiremu (Bill) Kerekere (1923-2001) - Te Aitanga-a-Māhaki (Image: Archives New Zealand - Communicate New Zealand Collection: R24460988)

He Uiui Kōrero ā Wiremu Kerekere mō Te Reo o Te Pipiwharauroa

I tēnei hotaka mō Te Reo o Te Pipiwharauroa ka whakauru mai a Wiremu (Bill) Kerekere he kōrero kei waenga a Haare Williams rāua ko Tā Himi Hēnare mō ngā kaupapa maha rite ki Te Kōhanga Reo.

This is an excerpt from the recording 'Te Reo o te Pipiwharauroa', 27 November 1983.

Tohutoro Kohinga 43951
Te tau 1983
Ngā hōnore Kaiuiui: Haare Williams Kaikōrero: Tā Himi Hēnare

Image of Haare Williams

Haare Mahanga Te Wehinga Williams (1936 - ) - Te Aitanga-a-Māhaki, Rongowhakaata, Ngāi Tūhoe, Te Whakatōhea (Image: Radio Waatea – UMA Broadcasting Ltd)

Haare Williams - Rua Cooper-Kaumātua o Waikato

I whānau mai a Haare i Puha i Te Karaka i Tūranganui-a-Kiwa, ka whāngaihia e ia ana tīpuna i te tahatai ki Ōhiwa i Ōpōtiki. Nō te iwatanga o ngā tau kātahi anō ia ka tīmata ki te kōrero Pākehā. I kuraina ia i Ōpōtiki, i Waikohu me Whakatāne. Ka ako i ngā mahi māhita i te Kāreti i Ardmore me te Whare Wānanga o Tāmaki Makaurau, ka riro i a ia te B.A. me te Dip.Ed.

Ka akohia e ia i ngā kura o Maungatapu i Tauranga, i Te Āputa ki Taupō, i Matauri hoki i Te Tai Tokerau. Ka ārahina e ia ētahi mahi i te Kāreti o Ngā Tapuwae. Ka akohia e ia i Te Kāreti Māhita o Ardmore i Tāmaki Makaurau hoki. Ka huri ki ngā mahi rangahau, kauwhau hoki i Te Whare Wānanga o Waikato.

Ka pau i a ia, kia 11 tau e ārahi ana i ngā mahi reo irirangi. Ka noho hei kaiārahi tuatahi i te teihana Māori o Irirangi Aotearoa, arā, Te Reo o Aotearoa, i te tau 1978, nāna a He Rerenga Kōrero me ētahi pakipūmeka mō Rua Cooper o Waikato, e ono hoki ngā wāhanga.

Ka whakatūria e ia, ka ārahi hoki i a Ngā Puna Waihanga mō ngā tau e rima, nāna i ētita tā rātou pukapuka a Kohu. Kua puta ana kōrero ki ēnei pukapuka: Pacific Quarterly Moana, Koru, Te Māori, Te Ao Hou, me Marae hoki. Ka noho kaikaunihera ia i te Kaunihera o Papakura, nāna hoki i ārahi te Kōmihana mō te 150 o ngā tau o te Tiriti.

He kaituhi rotarota, pakiwaitara poto, waiata hoki a Haare, tae noa ki ngā kōrero pono. Kua mahi tahi rāua ko te kaihautū waka a Hekenukumai Puhipi hei tuhi i te tohungatanga a ō tātou iwi, whanaunga hoki ki te tātai whetū i ngā moana nui.

Nāna i kohi ngā kōrero o ana kaumātua mō te Rōpū Whakamana i te Tiriti o Waitangi, ka whakamāoritia hoki aua kōrero. He kaitā tuhinga ia, kua puta ana mahi ki Tūranga me Tāmaki. Kua puta anō hoki ana rotarota ki Te Ao Mārama me ngā pukapuka kura.

Tohutoro Kohinga 41670
Te tau 1991